Znana piosenka, film wrzucony wrzucony do internetu, wiersz zmarłego poety. Aby chronić prawa twórców do utworów, powstało prawo autorskie. Czym jest utwór, co i kogo ta ustawa chroni, a komu nie przysługuje ochrona? Czy prawa autorskie w Internecie również obowiązują? Odpowiadamy na te pytania!
Czym jest utwór?
Już na samym początku ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ustawodawca wskazał, że utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. Następnie wymienia przedmioty prawa autorskiego, które mu podlegają. Są to utwory:
- wyrażone słowem, symbolami matematycznymi czy znakami graficznymi
- plastyczne
- fotograficzne
- lutnicze i wzornictwa przemysłowego
- architektoniczne, urbanistyczne i architektoniczno-urbanistyczne
- muzyczne i słowno muzyczne
- sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne
- audiowizualne (w tym filmowe).
Utwory te są przedmiotem prawa autorskiego nawet w formacie niedokończonym, ale od momentu ustalenia.
Co to jest remarketing i jak działa? – Sprawdź nasz artykuł i rozszerz swoją wiedzę!
Czym jest moment ustalenia?
To chwila, gdy utwór ma postać na tyle stabilną, by mogły zapoznać się z nim inne osoby, poza samym autorem. Jednak autor nie musi poznawać innych ze swoim utworem, jego obowiązkiem jest jednak uczynić wszystko, aby osoby postronne miały taką możliwość. Na przykład zadeklamować wiersz pod pomnikiem Adama Mickiewicza na rynku w Krakowie.
Co nie jest utworem?
Ochroną nie obejmuje się odkryć, idei, procedur, metod i zasad działania, matematycznych koncepcji, postaci scenicznych i kabaretowych, najprostszych informacji prasowych oraz opisów patentowych. Można je wykorzystywać dowolnie.
Autorskie prawa osobiste
Autorskie prawa osobiste są niezbywalną i nieograniczoną w czasie więzią twórcy ze swoim utworem. Ma on pełne prawo do autorstwa utworu, oznaczenia go swoim nazwiskiem, pseudonimem artystycznym lub opublikowania go anonimowo. Ma prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu, nienaruszalności jego treści i formy, a także rzetelnego wykorzystania. Może również decydować o pierwszym udostępnieniu utworu szerokiej publiczności. To prawo w Internecie również obowiązuje.
Autorskie prawa majątkowe
Autorowi przysługuje prawo do zarządzania utworem na wszystkich polach eksploatacji, wykorzystywania go i pobierania wynagrodzenia. W przeciwieństwie do praw osobistych, autorskie prawa majątkowe mogą zostać przeniesione, jednak twórcy przysługuje wówczas stosowne wynagrodzenie.
Kiedy wygasają autorskie prawa majątkowe?
Jeśli znany jest autor, wówczas siedemdziesiąt lat po jego śmierci. Jeśli twórców było kilkoro, wówczas tyle lat po śmierci ostatniego z nich. Jeśli natomiast nie znamy twórcy utworu, gasną one siedemdziesiąt lat po pierwszym publicznym rozpowszechnieniu, a jeśli i to nie nastąpiło, to czas mierzony jest od daty ustalenia.
