Ratownicy, strażacy, budowlańcy, ale także kierowcy i piesi. Lista osób, które powinny nosić ubrania odblaskowe, jest dość długa. Od niektórych wymagają tego przepisy BHP obowiązujące w miejscu pracy, od innych kodeks drogowy albo po prostu zdrowy rozsądek. W każdym z tych przypadków odblaski są jednak równie ważne: mogą pomóc w ochronie zdrowia czy nawet uratować życie. A z najbardziej przyziemnego punktu widzenia – pozwolą uniknąć mandatu lub innej dotkliwej kary. W ruchu drogowym odblaski mogą występować w różnych formach, w zależności od tego, w jakim charakterze bierzemy w nim udział. Przybliżamy najważniejsze informacje związane z tym zagadnieniem.
Kurtki odblaskowe, opaski i ubrania ostrzegawcze – jakie są zasady ich działania?
Na początek warto odpowiedzieć sobie na pytanie, dlaczego użytkownicy dróg mają być zaopatrzeni właśnie w odblaski? By to zrozumieć, warto poznać sam mechanizm działania tych przedmiotów. Ich najważniejszą właściwością jest oczywiście odbijanie padających promieni. Potrzeba do tego specyficznej powierzchni – niektóre materiały cechuje bowiem pochłanianie światła, jeszcze inne przepuszczają promienie.
Ważny jest też kierunek, w jakim odblaski odbijają światło. Na najbardziej płaskich powierzchniach światło jest odbijane pod kątem równym temu, z którego dotarło do przedmiotu, a na chropowatych nawierzchniach w różnych kierunkach. Tymczasem odblaski odbijają promienie w kierunku zbliżonym do źródła światła – to zjawisko jest nazywane odbiciem powrotnym. Dzięki temu niektóre odblaski w przejrzystym powietrzu widać nawet z odległości sięgającej 150 metrów. Oczywiście poprawiają również widoczność osób i obiektów w mniej przyjaznych warunkach pogodowych.
Efekt odbitego światła może być jednak osiągany na dwa różne sposoby, które są stosowane przy wytwarzaniu materiałów odblaskowych. Pierwszą grupę stanowią materiały mikrokulkowe, w której za odbijanie promieni odpowiada mnóstwo szklanych kulek. To właśnie to rozwiązanie najczęściej zobaczymy, kiedy zdecydujemy się na spodnie odblaskowe czy inne formy odzieży ostrzegawczej. Kulki są wbudowane w materiał – tak powstają popularne taśmy odblaskowe. Drugi rodzaj odblasków to materiał mikropryzmatyczny, w którym za odbijanie światła odpowiada zbiór mikroskopijnych pryzmatów. Promienie trafiają w jedną ze ścian pryzmatu, po czym odbijają się od kolejnej i wracają w kierunku, z którego przybyły. Ubrania i gadżety wykorzystujące takie rozwiązanie nieco trudniej jednak znaleźć na rynku.
Rodzaje odzieży ostrzegawczej – klasy i popularne fasony
Odzież wyposażona w odblaski jest zaliczana do grupy ubrań ostrzegawczych. To wyspecjalizowany segment odzieży, której stosowanie jest wymagane w wielu branżach. Ten obowiązek jest regulowany przez przepisy BHP. Z kolei sama konstrukcja ubrań musi być zgodna z normą EN ISO 20471, która definiuje wymagania dla odzieży sygnalizującej obecność użytkownika.
Wspomniana norma dzieli ubrania ostrzegawcze na trzy klasy. Największą ochronę i najlepszą widzialność ma zapewniać klasa trzecia, najmniejsze wymogi dotyczą ubrań, którym przydziela się klasę pierwszą. Podstawowym rozróżnieniem jest tutaj powierzchnia materiałów odblaskowych oraz fluorescencyjnego tła. W przypadku odzieży ostrzegawczej trzeciej klasy pole z odblaskami musi zajmować co najmniej 0,2 metra kwadratowego, a tło 0,8 metra kwadratowego. Do tego łączna długość taśmy ostrzegawczej powinna wynosić co najmniej 4 metry.
Wspomniany materiał tła w rzucającej się w oczy barwie ma dodatkowo poprawiać widoczność użytkowników, a tym samym uzupełniać rolę odblasków. By ubrania spełniały normę EN ISO 20471, tło powinno być żółte, czerwone lub pomarańczowo-czerwone. Odzież ostrzegawcza zgodna z tymi wytycznymi musi zapewniać widzialność z każdej strony. Przepisy regulują też rozkład pasów z odblaskami. Na długich rękawach ubrań powinny być umieszczone dwie poziome taśmy, na krótkich jedna. Warto też wiedzieć, że odzież trzeciej klasy musi się składać z co najmniej dwóch części. Pierwsza ma okrywać tułów, drugą są długie nogawki lub długie rękawy.
Ubrania odblaskowe i odblaski w ruchu drogowym
Odzież ostrzegawcza to także dobry sposób na zmniejszenie ryzyka wypadków w ruchu drogowym. Jak już wspomnieliśmy, odblaski pozwalają na dostrzeżenie innego użytkownika drogi z dużej odległości, dając czas kierowcy pojazdu na reakcję. W niektórych sytuacjach odblaski, a dokładniej kamizelkę odblaskową, powinni zresztą posiadać również sami kierowcy. Chodzi nie tylko o tych, którzy poruszają się po drogach, ale również na przykład o kierowców wózków widłowych w magazynach. Obowiązek zapewnienia pracownikom odzieży ostrzegawczej spoczywa również na wszystkich pracodawcach, których podwładni wykonują swoją pracę w otoczeniu maszyn czy pojazdów mechanicznych.
Odzież ostrzegawcza dla robotników drogowych
Jedną z grup, od której przepisy wymagają używania odzieży ostrzegawczej, są pracownicy wykonujący roboty drogowe. Obowiązek używania odblasków nakłada na nich Prawo o ruchu drogowym, czyli podstawowy akt prawny regulujący przepisy dotyczące ruchu oraz jego uczestników na polskich drogach. W artykule 41 tego dokumentu czytamy: “Osoba wykonująca roboty lub inne czynności na drodze jest obowiązana używać w sposób widoczny dla innych uczestników ruchu elementów odblaskowych odpowiadających właściwym warunkom technicznym”.
By dobrać odpowiednią odzież ostrzegawczą dla takich pracowników należy z kolei jeszcze raz przyjrzeć się normom oraz zaleceniom BHP. Według tych przepisów odzież klasy trzeciej zapewnia wysoką widzialność i jest przeznaczona dla osób, których praca jest obarczona wysokim ryzykiem. W przypadku ruchu drogowego taki poziom ochrony dotyczy osób, które wykonują pracę przy autostradach oraz drogach dwupasmowych, a także na lotniskach. Robotnicy zatrudnieni przy innych drogach muszą mieć na sobie odzież ostrzegawczą klasy drugiej. W obu tych przypadkach obowiązują ubrania odblaskowe, które pozwalają rozpoznać sylwetkę. Tym, którzy wykonują prace przy drogach prywatnych wystarczą natomiast ubrania klasy pierwszej.
Ubrania odblaskowe dla kierowców
Przywołany artykuł 41 Prawa o ruchu drogowym dotyczy wszystkich osób, które wykonują jakiekolwiek czynności na drodze. Obejmuje zatem nie tylko robotników zajmujących się naprawą czy konserwacją nawierzchni, ale również pechowych kierowców, którzy muszą dokonać przy drodze jakiejś naprawy swojego samochodu. Kiedy więc kierowca musi na przykład wymienić koło czy dolać paliwa na poboczu drogi, powinien mieć na sobie jakieś odblaski, a najlepiej odzież ostrzegawczą.
Między innymi z tego powodu warto wozić w samochodzie ubrania odblaskowe. Kamizelka odblaskowa jest zresztą obowiązkowym wyposażeniem pojazdów poruszających się po drogach wielu europejskich krajów, w tym sąsiadów Polski: Niemiec, Czech, Słowacji czy Litwy. Ten element odzieży warto mieć w każdym samochodzie. Szczególnie powinni zwrócić na to uwagę kierowcy zawodowi, którzy prowadzą samochody ciężarowe. Jak każdy inny rodzaj ubrania odblaskowego, kamizelka musi spełniać wymogi normy EN ISO 20471. W odblaski powinni być też wyposażeni rowerzyści – najważniejsze zasady bezpiecznej jazdy na rowerze to między innymi konieczność umieszczenia na nim odblasku.
Odblaski dla pieszych
Po nowelizacji ustawy o ruchu drogowym, która weszła w życie w 2014 roku, obowiązek noszenia odblasków spoczywa również na pieszych. Musi je posiadać każda osoba, która po zmroku porusza się poza terenem zabudowanym. Ten obowiązek nie dotyczy jedynie idących po chodniku albo drodze przeznaczonej wyłącznie do użytku pieszych. O odblaskach nie muszą także pamiętać ci, którzy spacerują po strefach zamieszkania.
W określonych sytuacjach odblaskowe elementy powinni posiadać także ludzie idący w grupie, czyli poruszający się w kolumnie pieszych. Jeśli widoczność na drodze nie jest zbyt dobra, a długość kolumny przekracza 20 metrów, odblaski obowiązują osoby idące po lewej stronie z przodu i z tyłu grupy. Warto dodać, że taka kolumna powinna poruszać się prawą stroną jezdni.
Noszenie odblasków w nocy poza terenem zabudowanym dotyczy wszystkich pieszych, bez względu na wiek. Prawo nie precyzuje, jaką formę powinny mieć odblaski. Popularne są różnego rodzaju opaski, ale największe bezpieczeństwo gwarantują ubrania odblaskowe. Najprostsze w użyciu są specjalne kamizelki, coraz częściej odblaskowe elementy producenci umieszczają jednak nawet w zwykłych kurtkach czy bluzach. W przypadku każdej z grup uczestników ruchu drogowego, którą obowiązuje nakaz noszenia odblasków, za ich brak grozi mandat.
