Jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów stomatologicznych w naszym kraju jest leczenie kanałowe, zwane inaczej endodontycznym. Większość pacjentów udających się do dentysty, wie czym jest tego typu leczenie, lecz nie każdy zdaje sobie sprawę z tego na czym właściwie polega i kiedy jest koniecznie wykonanie takiego zabiegu. Najczęściej leczenie kanałowe kojarzy nam się z otwarciem zęba, do którego wykorzystywane są wiertła stomatologiczne oferowane przez niejeden sklep dentystyczny. Dopiero podczas rozmowy z lekarzem okazuje się, że tak naprawdę większość pacjentów ma bardzo niewielką wiedzę z zakresu endodoncji. Oczywiście nikt nie wymaga od nich znajomości specjalistycznych terminów, jakimi posługuje się personel medyczny, ale jedynie podstawowej wiedzy obrazującej kolejne czynności wykonywane przez lekarza. Zacznijmy zatem od początku. Z jakiego powodu konieczne jest poddanie się leczeniu kanałowemu? Jak przebiega ten zabieg? Ile trwa takie leczenie i jakie są jego koszty? Jeśli chcesz poznać odpowiedzi na powyższe pytania, zapoznaj się z treścią naszego artykułu.
Leczenie kanałowe – kiedy się je wykonuje?
Większość Polaków odwiedza gabinety stomatologiczne w momencie, gdy zaczynają odczuwać niepokojący ból zęba. Wówczas pierwszą czynnością jaką wykonujemy jest wybranie numeru kliniki dentystycznej i umówienie się na wizytę. Najczęściej, jeśli ból jest nie do zniesienia, lekarz nie zakończy wizyty po zdiagnozowaniu źródła bólu, lecz przystąpi do leczenia powstałego problemu, przy pomocy specjalnych sprzętów i narzędzi, jakie oferuje wyłącznie sklep stomatologiczny.
Zwykle przyczyną bólu zęba jest zapalenie miazgi, wywoływane przez nieleczoną próchnicę. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że na ich zębach rozwija się próchnica, gdyż bardzo często nie daje ona żadnych symptomów, świadczących o pojawieniu się jej w obrębie szkliwa. Ból zęba jest odczuwalny, dopiero w sytuacji, gdy bakterie dostaną się do zębiny (jest to tkanka znajdująca się pod szkliwem). Szkliwo jest tkanką pozbawioną unerwienia, dlatego też próchnica pojawiająca się na nim nie wywołuje żadnych objawów.
Jeśli chcemy zapobiec trwałemu uszkodzeniu zęba i zminimalizować ryzyko przedostania się bakterii do miazgi zęba, która ma bezpośrednią styczność z zębiną, powinniśmy regularnie odwiedzać gabinety dentystyczne. W tym celu, należy przynajmniej 2 razy w roku umówić się na wizytę kontrolną u stomatologa. Dzięki temu, zmiany próchniczne mogą zostać bardzo szybko zauważone i poddane leczeniu. A uniknięcie leczenia kanałowego będzie możliwe. W przypadku zbyt rzadkich wizyt, stomatolog nie będzie miał okazji zauważenia tych zmian na początkowym etapie.
Po czym poznać, że ząb jest do leczenia kanałowego?
Początkowy etap próchnicy nie wywołuje objawów bólowych. Wówczas możemy jedynie odczuwać dyskomfort (nadwrażliwość zębów) po spożyciu słodkich, słonych lub kwaśnych pokarmów. Jeśli zaobserwowaliśmy, że jeden z naszych zębów reaguje na pokarmy o wymienionych wyżej smakach, powinniśmy niezwłocznie udać się do dentysty.
Jednak zamiast umówić się na wizytę w klinice stomatologicznej, większość z nas postanawia poszukać preparatów, które przyniosą doraźną ulgę i pozwolą zapomnieć na jakiś czas o występującym uczuciu dyskomfortu w okolicach płytki nazębnej. Jest to jeden z najczęściej popełnianych błędów, pozwalających próchnicy na swobodne rozwijanie się. Wówczas bakterie mogą powoli ale sukcesywnie zmierzać do miazgi zęba, wywołując w niej stan zapalny, który będzie się objawiał stałym, ciężkim do wytrzymania bólem, nasilającym się w kontakcie z zimnymi temperaturami.
Zdarza się, że ból odczuwalny jest także wyłącznie podczas nacisku na ząb, np. w trakcie gryzienia, i promieniuje w okolicy korzenia. Wszelkie dolegliwości bólowe czy dyskomfort – zarówno te pojawiające się nagle, jak i te rozwijające się stopniowo, wymagają konsultacji z dentystą.
Choroby miazgi zęba – co jeszcze może je wywoływać?
Zacznijmy od tego, nad czym zastanawia się wiele osób osób, czyli tego, czym właściwie jest miazga zęba. To tkanka o galaretkowatej strukturze, w pełni organiczna, która jest usytuowana w najbardziej wewnętrznej części zęba. Miazga zęba składa się z nerwów oraz naczyń krwionośnych, a także innych komórek.
Choroby miazgi zęba mogą być powodowanie nie tylko przez próchnicę. Także urazy mechaniczne zębów, nieprawidłowo przeprowadzone leczenie ortodontyczne, choroby przyzębia oraz przegrzanie zęba może prowadzić do wystąpienia stanu zapalnego miazgi. Wówczas nie unikniemy przeprowadzenia leczenia kanałowego.
Kiedy ząb nie kwalifikuje się do leczenia kanałowego? A kiedy może być wykonane?
Przed wizytą w gabinecie stomatologicznym, pacjent odczuwający ból w jednym z zębów, powinien wykonać zdjęcie RTG. Najczęściej lekarze proszą pacjenta o wykonanie fotografii pantomograficznej, na której widoczne są wszystkie zęby oraz o zdjęcie punktowe bolącego zęba. Dzięki takim fotografiom stomatolog może precyzyjniej ocenić stan jamy ustnej i poszczególnych zębów.
RTG nie może być wykonywane u kobiet w ciąży, nie oznacza to jednak, że leczenie kanałowe w ogóle nie może być wykonywane u pań w tym stanie. Stomatolog wykonuje je bez możliwości oceny stanu kanałów, umieszczając w nich wypełnienia tymczasowe. Dopiero po narodzinach dziecka robione są zdjęcia pantomograficzne przed leczeniem oraz po, aby ocenić jego efekty.
Poddając zdjęcie wnikliwej analizie, lekarz może zauważyć, wszystkie ubytki, które nie są widoczne gołym okiem, m.in. zmiany próchniczne w zębinie, ilość zębów leczonych kanałowo, poprawność wykonanych wcześniej zabiegów endodontycznych i wiele, wiele innych. Dzięki zdjęciu RTG dentysta może także określić, czy ząb pacjenta może zostać poddany leczeniu kanałowemu, czy jednak wręcz przeciwnie. Odmowa wykonania zabiegu może mieć miejsce np. w sytuacji, gdy korzenie zęba znajdują się blisko guza nowotworowego.
Zdarza się także, że dolegliwości bólowe zęba są związane z problemami z zatokami i to właśnie one daję takie objawy. Wtedy dentysta może skierować pacjenta najpierw do laryngologa. Każdy przypadek jest przez lekarza rozpatrywany indywidualnie.
Wskazania do leczenia endodontycznego
Nie każdy ząb pacjenta, może zostać poddany leczeniu kanałowemu. Aby lekarz podjął się tego zabiegu, musi najpierw zweryfikować w jakim stanie jest chory ząb. Taki, na którym może zostać przeprowadzone leczenie endodontyczne, powinien przede wszystkim:
- nie posiadać widocznych zmian okołowierzchołkowych,
- tkwić stabilnie w kości,
- nie posiadać widocznych zmian w okolicy korzenia,
- posiadać zachowane wszystkie ściany korony zęba,
- nie być w przeszłości leczony kanałowo.
Przeciwwskazania do leczenia kanałowego
Jak widać, niewiele jest wymogów, które musi spełniać ząb, kwalifikujący się do leczenia endodontycznego. Jednakże, jak wygląda kwestia przeciwwskazań? Jakiego zęba nie poddamy zabiegowi leczenia kanałowego? Ząb nie będzie się kwalifikował do tego typu zabiegu, jeśli:
- spowodował powstanie ziarniniaków i cyst,
- powstająca w nim próchnica zdążyła dotrzeć oprócz korony zęba także do jego wnętrza, zajmując komorę, w której znajdowała się miazga oraz poszczególne korzenie,
- w okolicach okołowierzchołkowych tuż przy rozwidleniu korzeni występują zmiany (dotyczy to głównie zębów dwu- i trzykorzeniowych),
- posiada niezwykle wąskie kanaliki,
- pacjent zgłaszający się do kliniki jest uczulony na preparaty płuczące kanały lub kompozyty wypełniające szczelinę w zębie,
- wraz z korzeniem uległ zniszczeniu na skutek rozprzestrzeniającej się w nim próchnicy,
- znajdujące się w nim korzenie uległy pęknięciu,
- występują w nim resorpcje zewnętrzne bądź wewnętrzne,
- zauważone zostaną duże zaniki kości,
- jest ósemką, która jest trudno dostępna i posiada skomplikowaną anatomię.
Jak przebiega leczenie kanałowe zęba?
Leczenie kanałowe składa się z czterech etapów. Najpierw specjalista opracowuje koronę zęba. Następnie przystępuje do usunięcia miazgi. Kanały zostają poszerzone i mogą zostać zdezynfekowane. Ostatnim etapem pracy lekarza jest założenie wypełnienia. Rozpoczęcia leczenia kanałowego jest oczywiście poprzedzone wykonaniem zdjęcia pantomograficznego. W ten sposób stomatolog jest w stanie zaplanować dokładny przebieg leczenia i ocenić, czy może ono być wykonane na jednej wizycie. Zależy to przede wszystkim od pacjenta i tego, czy nie choruje np. na hemofilie, oraz liczba kanałów wymagających leczenia.
Ile wizyt na leczenie kanałowe?
Aktualnie leczenie kanałowe odbywa się zazwyczaj na jednej wizycie. Gdy pacjent zgłasza się z dolegliwościami bólowymi, wykonane mu zostaje zdjęcie RTG. Następnie lekarz poddaje je analizie i przechodzi do leczenia, składającego się z czerech etapów opisanych powyżej. Takie leczenie trwa najczęściej 1-3 godziny. Po jego zakończeniu robione jest kolejne zdjęcie, które pozwala ocenić stan kanałów po zabiegu. Zdarza się, że w niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie rekonstrukcji zęba i wtedy potrzebna jest kolejna wizyta.
Choć leczenie kanałowe na jednej wizycie staje się standardem, czasami stomatolodzy dzielą je na kilka wizyt. Na pierwszej lekarz „zatruwa” ząb, czyli przygotowuje koronę i umieszcza w środku zęba preparat, który niszczy jego tkanki. Miazga zostaje uśmiercona i dopiero na kolejnej wizycie, odbywającej się po tygodniu lub dwóch, dentysta może usunąć martwicę i przystąpić do wypełnienia kanałów. Ten sposób wykonywania leczenia kanałowego ma zastosowanie przede wszystkim u osób dotkniętych różnymi jednostkami chorobowymi. Kiedyś tylko w taki sposób wykonywało się ten typ zabiegu.
Jak bardzo boli leczenie kanałowe?
Leczenie kanałowe dla wielu osób jest źródłem ogromnego strachu. Zdarza się, że paraliżuje on na tyle, że udanie się na wizytę staje się niemożliwe. A jednak rzeczywistość nie wygląda tak strasznie i zdecydowanie nie ma się czego obawiać! Leczenie kanałowe jest zabiegiem, który zawsze przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym. A dostępne dziś na rynku znieczulenia są naprawdę silne, dzięki czemu podczas czyszczenia i wypełniania kanałów ból nie jest odczuwalny.
Leczenie kanałowe może wiązać się jedynie z lekkim dyskomfortem wynikającym z konieczności trzymania szeroko otwartych ust przez nawet 3 godziny. Z tego względu coraz więcej klinik oferuje wykonanie tego zabiegu w sedacji z użyciem popularnego gazu rozweselającego. Dzięki temu pacjent czuje się zrelaksowany, a dyskomfort zostaje zminimalizowany.
